صنعت نفت ایران، با وجود سابقهای بیش از یک قرن، همچنان در بسیاری از بخشها گرفتار خامفروشی است.
اشتراک گذاری:
یکی از راهکارهای اساسی برای عبور از این چرخه خامفروشی، توسعه هوشمندانه مجتمعهای پتروشیمی در مناطقی است که هم به منابع خوراک نزدیکاند و هم دارای زیرساخت صادراتی مناسب هستند. در این میان، استان هرمزگان و بهویژه شهر بندرعباس از جایگاهی بیبدیل در این زمینه برخوردار است؛ جایگاهی که هم از منظر جغرافیایی و هم از منظر فنی و اقتصادی، ظرفیت تبدیل شدن به قطب جدید پتروشیمی کشور را دارد.
پتروشیمیها نه تنها مکمل پالایشگاهها هستند، بلکه بهنوعی حلقه تکمیلی در زنجیره ارزش نفت و گاز محسوب میشوند. در واقع، هر چه محصولات نهایی صنعت نفت از مرحله خام به سمت فرآوریشده حرکت کنند، ارزش اقتصادی و اشتغالآفرینی آنها چندین برابر میشود. بر اساس برآوردهای کارشناسی، تبدیل هر بشکه نفت خام به محصولات پتروشیمیایی میتواند ارزآوری آن را تا ۷ برابر افزایش دهد.
بنابراین، هر واحد پتروشیمی جدید، در حکم یک مرکز تولید ثروت و دانش است که مستقیماً به رشد تولید ناخالص داخلی کشور کمک میکند.علاوه بر جنبه اقتصادی، توسعه صنایع پتروشیمی نیازمند گسترش زیرساختهای علمی و آموزشی نیز هست. ایجاد مراکز علمی و پژوهشی تخصصی در حوزه نفت، گاز و پتروشیمی در شهرستان بندرعباس میتواند ضمن تربیت نیروی انسانی متخصص، زمینهساز انتقال فناوری و تولید دانشبنیان در این حوزه شود. چنین مراکزی با همکاری دانشگاهها، پارکهای علم و فناوری و بخش خصوصی، میتوانند در مسیر افزایش بهرهوری پالایشگاهها و توسعه فناوریهای نوین پالایشی و کاتالیستی نقشآفرینی کنند.
بهویژه در افق توسعه کشور تا سال ۱۴۲۰، نگاه دانشبنیان به صنعت انرژی نه یک انتخاب، بلکه ضرورتی راهبردی است.
در همین چارچوب، سه دلیل اساسی وجود دارد که نشان میدهد احداث یک مجتمع پتروشیمی جدید در بندرعباس، نهتنها ضروری بلکه از نظر اقتصادی و فنی کاملاً توجیهپذیر است:
۱. اهمیت روزافزون بندرعباس در صادرات نفت و فرآوردههای آن
بندرعباس در سالهای اخیر به یکی از مهمترین گلوگاههای صادرات انرژی کشور تبدیل شده است.
وجود پایانههای صادراتی متعدد، دسترسی مستقیم به آبهای آزاد و زیرساختهای بندری مجهز، این شهر را در موقعیتی ممتاز برای صادرات محصولات پتروشیمیایی قرار داده است. صادرات مواد خام مانند نفت و میعانات گازی، ضمن کاهش حاشیه سود، کشور را در برابر نوسانات بازار جهانی آسیبپذیر میکند؛ در حالی که صادرات محصولات نهایی پتروشیمی مانند متانول، آمونیاک و پلیاتیلن، علاوه بر ثبات قیمتی بیشتر، جایگاه ایران را در زنجیره جهانی مواد شیمیایی تقویت میکند. از این رو، بندرعباس میتواند نقش خود را از «صادرکننده نفت خام» به «صادرکننده محصولات پتروشیمی با ارزش افزوده بالا» تغییر دهد.
۲. وجود دو پالایشگاه بزرگ و امکان تأمین آسان خوراک پتروشیمی
در غرب بندرعباس دو پالایشگاه عظیم کشور، یعنی پالایشگاه نفت بندرعباس و پالایشگاه میعانات گازی ستاره خلیج فارس، واقع شدهاند که مجموعاً سهم قابلتوجهی از ظرفیت پالایش کشور را در اختیار دارند. وجود این دو مجموعه، امکان تأمین خوراک پایدار و متنوع برای یک مجتمع پتروشیمی را بهسادگی فراهم میکند. میعانات گازی، گاز مایع و فرآوردههای میاندستی تولیدشده در این پالایشگاهها میتوانند بهصورت مستقیم یا پس از فرآورش اولیه، به واحدهای پتروشیمی منتقل شوند. این همافزایی بین پالایشگاه و پتروشیمی، ضمن کاهش هزینههای انتقال و تلفات انرژی، باعث افزایش بهرهوری و سودآوری کل زنجیره خواهد شد. در واقع، بندرعباس تنها نقطه کشور است که هم پالایشگاههای بزرگ دارد و هم ظرفیت صادراتی گسترده؛ ترکیبی که در کمتر منطقهای از ایران بهصورت همزمان وجود دارد.
۳. نبود یک پتروشیمی فعال و مؤثر در شرق و جنوب شرق کشور
در حال حاضر، تمرکز اصلی واحدهای پتروشیمی کشور در مناطق مرکزی، عسلویه و ماهشهر است و بخش شرقی و جنوب شرقی کشور تقریباً از این زیرساخت حیاتی محروم مانده است. این عدم توازن جغرافیایی در توسعه صنایع انرژی، موجب تمرکز بیش از حد در برخی نقاط و غفلت از ظرفیتهای مناطق دیگر شده است. احداث یک پتروشیمی در بندرعباس، علاوه بر پوشش نیاز این منطقه، میتواند بهعنوان هسته مرکزی توسعه صنعتی شرق و جنوب شرق ایران عمل کند. از منظر ملی نیز، توزیع متعادل صنایع انرژی در نقاط مختلف کشور، باعث افزایش تابآوری اقتصادی و کاهش ریسکهای ژئوپلیتیکی خواهد شد.
به طور کلی، تجربه جهانی نشان داده است که هرگاه صنعت پتروشیمی در یک منطقه رشد یافته، همزمان صنایع پاییندستی و تولیدی نیز در اطراف آن شکل گرفتهاند. این فرآیند، زنجیرهای از اشتغال مستقیم و غیرمستقیم ایجاد میکند که از کارگر صنعتی تا پژوهشگر دانشگاهی را در بر میگیرد.
برای منطقه مرکزی استان هرمزگان، این یعنی ایجاد هزاران شغل پایدار، افزایش سطح فناوری منطقه و تقویت جایگاه استان در اقتصاد ملی.در نهایت، باید تأکید کرد که توسعه صنعت پتروشیمی در بندرعباس صرفاً یک پروژه صنعتی نیست، بلکه یک راهبرد ملی برای عبور از خامفروشی و حرکت به سمت اقتصاد دانشبنیان است. بندرعباس با موقعیت جغرافیایی ممتاز، دسترسی به خوراک مطمئن و زیرساختهای صادراتی پیشرفته، میتواند به عنوان محور سوم صنعت پتروشیمی کشور پس از عسلویه و ماهشهر معرفی شود. تحقق این هدف، مستلزم برنامهریزی دقیق، جذب سرمایهگذاری داخلی و خارجی، و حمایت دولت از ایجاد مراکز علمی تخصصی صنعت نفت و پتروشیمی در استان است. آینده صنعت انرژی ایران، در گرو چنین نگاه هوشمندانهای به مناطق استراتژیک مانند بندرعباس و منطقه تنگه هرمز خواهد بود.
https://safireenergy.ir/vdcd.50j2yt0jna26y.html
safireenergy.ir/vdcd.50j2yt0jna26y.html
منبع : روزنامه صبح ساحل