نفت، پیش از سال ۲۰۱۱، یکی از ارکان مهم اقتصادی سوریه بود و منبع درآمد اصلی دولت از طریق صادرات و مصرف داخلی را تأمین میکرد.
با تداوم درگیریها و تحریمهای غرب، تولید نفت کاهش یافت و صادرات بهطور کامل متوقف شد؛ به طوری که امروزه، بخش نفت با چالشهای بزرگی برای بازسازی و احیای نقش خود در ساخت اقتصاد سوریه روبرو است.
نفت، منبع اصلی اقتصاد سوریه
پیش از بحران داخلی، سوریه یکی از کشورهای صادرکننده نفت بود و در تأمین نیازهای داخلی خود نیز خودکفا بود. بر اساس گزارش سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت (اوپک)، تولید نفت سوریه در سال ۲۰۱۱ حدود ۳۸۵ هزار بشکه در روز بود که ۲۳۸ هزار بشکهی آن در داخل پالایش میشد و بقیه با درآمد سالانه حدود ۳ میلیارد دلار صادر میشد.
دکتر عبدالمنعم الحلبي، استاد دانشگاه و پژوهشگر در اقتصاد سیاسی و روابط بینالملل، در مصاحبه با الجزیره میگوید: «دولت سوریه ۴۰۰ هزار بشکه نفت تولید میکرد که ۱۳۰ هزار بشکهی آن در حسابهای ملی و خزانه عمومی لحاظ میشد. پس از سال ۲۰۱۲، میانگین تولید به ۱۴۰ هزار بشکه در روز رسید که آخرین آمار رسمی منتشر شده توسط دولت سرنگونشده است. این در حالی است که سوریه روزانه حدود ۲۰۰ هزار بشکه نفت نیاز داشت.»
او میافزاید: «تا سال ۲۰۱۷، کمبود نفت داخلی از طریق همکاری با ایران جبران میشد و از آن سال به بعد، عراق شروع به تأمین نیازهای داخلی سوریه با مقادیر متغیر کرد.»
پراکندگی جغرافیایی و کاهش تولید
میادین نفتی سوریه در شرق و غرب فرات پراکنده هستند. میادین غنیتر در شرق فرات، بهویژه در استان دیرالزور، قرار داشتند؛ مانند میدان عمر در نزدیکی شهر ذیبان که پیش از انقلاب روزانه ۸۰ هزار بشکه نفت تولید میکرد و میادین کونوکو در نزدیکی شهر خشام و التنک در بادیه شعیطات قرار داشتند.
در غرب فرات، میادین نفتی با تولید کمتر وجود دارند؛ مانند میدان تیم در نزدیکی شهر موحسن و شولا در جاده دیرالزور که پیشتر حدود ۱۵ هزار بشکه در روز تولید میکردند.
در استان حسکه، میادین جبسه و رمیلان پیش از بحران بیش از ۲۱۰ هزار بشکه در روز تولید داشتند. اما درگیریها به تخریب زیرساختها و کاهش شدید تولید منجر شد؛ بهطوری که امروزه تولید برخی میادین، مانند میدان التنک، به کمتر از ۲۵۰ بشکه در روز رسیده است. مهندس رعد السعدون، مدیر عملیات میادین نفتی، در گفتگو با الجزیره گفت که شبکه انتقال نفت بین دو سوی فرات بهطور کامل تخریب شده است و به همین دلیل، بهجای خطوط لوله، از تانکرها برای انتقال نفت استفاده میشود.
همچنین میادین نفتی سوریه بر اثر بمبارانهای مکرر و سرقتهایی که در زمان عقبنشینی نیروهای دولتی و تصرف آنها توسط نیروهای دموکراتیک سوریه (قسد) رخ داده، آسیب زیادی دیدهاند.
مهندس «فراس الحمد»، معاون مدیر عملیات میادین نفتی نیز به الجزیره گفت که تحریمهای اعمالشده علیه سوریه، مانع از واردات تجهیزات سنگین مورد نیاز برای تعمیر و نگهداری شده و این امر، به وخامت اوضاع در این بخش دامن زده است.
مهندس مصطفی طه، معاون رئیس اداره «دیرو للنفط»، هم گفت که بسیاری از ایستگاهها، مانند ایستگاه خراطه در غرب دیرالزور که ۲۹ چاه دارد، تنها ۵ چاه فعال دارند؛ زیرا به تجهیزات و فناوریهای جدید دسترسی ندارند.
Men work at a makeshift oil refinery site in Marchmarin town, southern countryside of Idlib, Syria in this December 16, 2015, file photo. The refinery site, owned by Yousef Ayoub, 34, has been active for 4 months. Ayoub says that he gets the crude oil from Islamic State-controlled areas in Deir al-Zor province and Iraq. Islamic State has set up departments to handle "war spoils," including slaves, and the exploitation of natural resources such as oil, creating the trappings of government that enable it to manage large swaths of Syria and Iraq and other areas. REUTERS/Khalil Ashawi
آیندهی بخش نفت
الجزیره در ادامه نوشت که مدیریت جدید بخش نفت در سوریه با چالشهای بزرگی برای بازسازی میادین نفتی و بازگرداندن تولید به سطح قبلی روبرو است.
دکتر اسامه قاضی، مشاور اقتصادی، در مصاحبه با الجزیره گفت که لغو تحریمهای اقتصادی و جذب شرکتهای بینالمللی میتواند تولید نفت را به ۵۰۰ هزار بشکه در روز برساند که نیمی از آن برای مصرف داخلی و نیم دیگر برای صادرات اختصاص یابد.
محمد احمد، تحلیلگر اقتصادی متخصص در زمینه بخش نفت در شرکت مشاورهای کرم شعار، نیز گفت که دستیابی به این هدف، نیازمند ثبات سیاسی برای جذب سرمایهگذاران، بازسازی زیرساختهای آسیبدیده و جذب متخصصان سوری که کشور را ترک کردهاند، است.
الجزیره نوشت که مدیریت جدید بخش نفت در تلاش است تا درآمدهای نفتی را به پروژههای توسعهای که به بازسازی کشور کمک میکند، اختصاص دهد. مصعب هجر، سرپرست میادین نفتی در دیرالزور، در مصاحبه با الجزیره توضیح میدهد که جلسات متعددی بین کارشناسان محلی و متخصصان برای تدوین برنامههای جامع بازسازی این بخش برگزار شده و تمرکز بر همکاری با شرکتهای خارجی متخصص در حفاری و اکتشاف است.
«مصعب هجر» افزود: تلاشهایی برای استفادهی بهتر از منابع نفتی برای تأمین بهتر نیازهای مردم سوریه و هدایت درآمدها به سمت پروژههای توسعهی پایدار در حال انجام است تا به ساخت اقتصادی جدید و پایدار برای سوریه پس از جنگ کمک کند». https://safireenergy.ir/vdcc.pq0a2bqeela82.html
safireenergy.ir/vdcc.pq0a2bqeela82.html